Κυριακή 20 Μαρτίου 2011

Ο ύπνος βοηθάει την μάθηση


Ο καλύτερος τρόπος για να μην ξεχνάει κανείς κάτι, ειδικά αν είναι μαθητής, είναι να παίρνει ένα γρήγορο υπνάκο μετά το διάβασμα και γενικότερα την μάθηση νέων πραγμάτων, σύμφωνα με μια νέα γερμανο-ελβετική επιστημονική έρευνα, που επιβεβαιώνει προηγούμενες μελέτες ότι ο εγκέφαλος συγκρατεί καλύτερα τις μνήμες, όταν έχει μεσολαβήσει ύπνος.

Οι ερευνητές, υπό την Σουζάν Ντίκελμαν του Τμήματος Νευροενδοκρινολογίας του πανεπιστημίου του Λούμπεκ και τον Μπιόρν Ρας του Τμήματος Γνωσιακής Νευροεπιστήμης του πανεπιστημίου της Βασιλείας, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό νευροεπιστήμης «Nature Neuroscience», σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, έκαναν πειράματα απομνημόνευσης με 24 εθελοντές. Η μελέτη έδειξε ότι ο εγκέφαλος διαφυλάσσει καλύτερα τις μνήμες αν έχει μεσολαβήσει ύπνος.

Η διαδικασία αποθήκευσης και ανάκλησης πληροφοριών (πιο απλά η μάθηση και η μνήμη) είναι άκρως πολύπλοκη. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι οι φρέσκες μνήμες αποθηκεύονται προσωρινά στην περιοχή του ιππόκαμπου του εγκεφάλου. Η νέα
ενεργοποίηση αυτών των μνημών λίγο μετά την μάθηση παίζει καθοριστικό ρόλο στην μεταφορά τους στον πιο μόνιμο «αποθηκευτικό χώρο» του εγκεφάλου, το νεοφλοιό.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αν κανείς είναι ξύπνιος, αυτή η περίοδος επανεργοποίησης καθιστά τις μνήμες πιο ευάλωτες στην αμνησία. Αν, για παράδειγμα, κανείς μάθει μια δεύτερη εξίσωση ή ένα δεύτερο ποίημα λίγο μετά την μάθηση της πρώτης εξίσωσης ή του πρώτου ποιήματος, θα είναι πιο δύσκολο να μεταφερθούν το πρώτο ποίημα και η πρώτη εξίσωση στην μακροχρόνια μνήμη και έτσι θα είναι πιο εύκολο να ξεχαστούν. Αν όμως κανείς κοιμηθεί στο μεταξύ, μετά την αρχική μάθηση, τότε αυτά που έμαθε, μένουν καλύτερα στην μνήμη του.

Οι γερμανοί επιστήμονες, με βάση τις σχετικές λειτουργικές μαγνητικές απεικονίσεις του εγκεφάλου των εθελοντών, εκτιμούν ότι αυτό συμβαίνει επειδή κατά τα πρώτα κιόλας λεπτά του ύπνου τα αρχικά δεδομένα της μάθησης μεταφέρονται από τον ιππόκαμπο στο νεοφλοιό. Μετά από 40 λεπτά ύπνου, σημαντικά τμήματα της βραχυπρόθεσμης μνήμης είχαν μεταφερθεί στην μακροπρόθεσμη, οπότε δεν ήταν δυνατό πλέον να διαταραχθούν και να επικαλυφθούν από νέες πληροφορίες-μνήμες που αργότερα θα εισέρχονταν στον ιππόκαμπο.

Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τους ερευνητές, η διαπίστωση αυτή μπορεί να βοηθήσει στην εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς και στην αποκατάσταση ασθενών με μετα-τραυματικό σύνδρομο λόγω ακραίων εμπειριών (η μεσολάβηση ύπνου, στο πλαίσιο της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας, θα μπορούσε να συμβάλει στο «σβήσιμο» των αρνητικών αναμνήσεων).

Η Ντίκελμαν διευκρίνισε ότι η ανθρώπινη μνήμη δεν είναι παρόμοια με αυτή του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αντίθετα με την τελευταία, είναι απολύτως δυναμική και υπόκειται σε συνεχείς αλλαγές υπό την επίδραση διαφόρων επιρροών. Έτσι, η ανάμνηση δεν αποτελεί απλώς την «ανάγνωση» αποθηκευμένων δεδομένων σε ένα «σκληρό δίσκο», αλλά μια διαδικασία «ανακατασκευής», όπου οι μνήμες αδιάκοπα μεταβάλλονται και διαστρεβλώνονται.

Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία (στα αγγλικά) κοιτάξτε στη διεύθυνση:
http://www.nature.com/neuro/journal/vaop/ncurrent/abs/nn.2744.html

Κυριακή 6 Φεβρουαρίου 2011

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Διδάσκουσα: κ. Φρυδάκη Επιμέλεια: Θώμη Συρούκη

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ-ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

ΣΤΟ ΔΙΚΑΝΙΚΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΛΥΣΙΑ «ΜΑΝΤΙΘΕΟΣ»

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ VYGOTSKY

A΄ΦΑΣΗ:

Αφού έχει ολοκληρωθεί η γραμματολογική, συντακτική κι ερμηνευτική προσέγγιση του ρητορικού λόγου, καλλιεργώντας παράλληλα την ατμόσφαιρα που αρμόζει σε μια δίκη του 5ου αι. π.Χ. και δίνοντας έμφαση στα επιχειρήματα του κατήγορου καθώς και σε εκείνα που υποστηρίζει ο κατηγορούμενος, ολοκληρώνεται η διδασκαλία με την προσομοίωση της τάξης σε αίθουσα δικαστηρίου.

Στόχος: Να δοθεί η απόφαση στη δίκη που δε μας σώθηκε από το πρωτότυπο.

Β΄ΦΑΣΗ:

· Δίνονται στα παιδιά ρόλοι ανά ομάδες: κατήγορος, κατηγορούμενος, δικαστές, μάρτυρας (Ορθόβουλος), ένορκοι.

· Έχουν μια βδομάδα να συγκεντρώσουν και να αποστηθίσουν τα επιχειρήματα τους (στη νέα ελληνική), όπως συνήθιζαν την εποχή εκείνη να κάνουν οι κατήγοροι και οι κατηγορούμενοι μέσα από τους λογογράφους.

Γ΄ΦΑΣΗ:

· Άρχεται η δίκη μέσα σε μια ή δυο ώρες διδασκαλίας.

· Ξεκινά το κατηγορητήριο μετά την ανάθεση του λόγου από τους δικαστές. Ακολουθεί η απολογία του Μαντίθεου με την ακόλουθη επιβεβαίωση του μάρτυρα.

· Τέλος ανακοινώνεται η απόφαση από δικαστές κι ενόρκους.

Δ΄ΦΑΣΗ:

Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία, αποσύρονται οι ενισχυτές και οι ομάδες ομιλήκων και ο κάθε μαθητής καταγράφει το τέλος του δικανικού λόγου σε ένα δοκίμιο.

Δευτέρα 31 Ιανουαρίου 2011

Έκθεση-έκφραση Α’ Γυμνασίου --- Ενότητα 1η, υποενότητα Γ’

 Στόχοι
Με την ενότητα αυτή οι μαθητές επιδιώκεται:
1.      Να κατανοήσουν τα είδη των προτάσεων ανάλογα με τα συστατικά τους και να μπορούν να τα διακρίνουν μέσα στο κείμενο.
2.      Να συνειδητοποιήσουν την εκφραστική διαφορά ανάμεσα στα διαφορετικά είδη προτάσεων και τη σκοπιμότητά τους.
3.      Να καταλάβουν τον ρόλο του σημείου στίξης στην έκφραση του νοήματος ενός κειμένου.
4.      Να κατανοήσουν ότι μπορούμε να πούμε διαφορετικά πράγματα χρησιμοποιώντας την ίδια πρόταση μέσω της έκφρασης στον προφορικό λόγο και των σημείων στίξης στον γραπτό.

Στάδιο 1: Ανακάλυψη της προβληματικής κατάστασης.
Σκοπός της εισαγωγικής αυτής ενότητας είναι η νέα γνώση να μη δοθεί έτοιμη στους μαθητές, αλλά να προκύψει μέσα από μια προβληματική κατάσταση που θα χρειάζεται λύση. Έτσι η νέα γνώση θα είναι χρήσιμη και θα προκύψει με φυσικό και όχι τεχνητό –έξω επιβαλλόμενο- τρόπο.
Τα παιδιά καλούνται να διαβάσουν το κείμενο 7 (σελ. 19 του βιβλίου). Τίθενται ερωτήσεις όπως: «ποιός μιλάει σ’ αυτό το κείμενο;», «Σε ποιόν μπορεί να απευθύνεται;». Μέσα από τη συζήτηση τα παιδιά θα καταλάβουν ότι ο συγγραφέας χρησιμοποιεί εξομολογητικό τόνο στην αφήγησή του και απλή γλώσσα επειδή το κείμενο δεν έχει επίσημο παραλήπτη. Ο εκπαιδευτικός καλεί τα παιδιά να προτείνουν πως θα ήταν γραμμένο το κείμενο αν θα έπρεπε να απευθυνθεί στον διευθυντή του σχολείου.
Ποιες είναι οι διαφορές που προκύπτουν;
Πως προέκυψαν αυτές;
Στο νέο κείμενο χρησιμοποιήσαμε μεγαλύτερες προτάσεις. Γιατί;

Στάδιο 2: Παρουσίαση του νέου.
Τώρα που οι μαθητές έχουν ανακαλύψει εμπειρικά τη λειτουργία των απλών και των επαυξημένων προτάσεων ο εκπαιδευτικός εξηγεί τα είδη των προτάσεων στο θεωρητικό τους υπόβαθρο. Μετά την παρουσίαση της νέας γνώσης τα παιδιά καλούνται να συγκρίνουν τα δυο κείμενα (του βιβλίου και αυτό που έφτιαξαν οι ίδιοι) και να αναγνωρίσουν τις επαυξημένες και τις απλές προτάσεις. Ο εκπαιδευτικός εξηγεί ότι εκτός από αυτή τη διαίρεση οι προτάσεις διαιρούνται και ανάλογα με το ύφος τους και τη στίξη σε αποφαντικές, ερωτηματικές, προστακτικές και επιφωνηματικές. Σχολιάζεται η λειτουργία του κάθε είδους στην τάξη.
Τα παιδιά καλούνται να διαβάσουν το κείμενο 6 (σελ. 18) à Γιατί ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ερωτηματική πρόταση στην αρχή της 4ης παραγράφου; Προσπαθήστε να αποδώσετε το νόημα της πρότασης χρησιμοποιώντας αποφαντική, επιφωνηματική και προστακτική πρόταση εναλλακτικά. Τι παρατηρείτε; Πόσο αλλάζει το νόημα του κειμένου;
Τα παιδιά παρακινούνται να δημιουργήσουν φανταστικές προτάσεις  που θα μετατρέπουν διαδοχικά από αποφαντικές σε ερωτηματικές, προστακτικές και επιφωνηματικές χωρίς να αλλάζουν τις λέξεις. Σε ποιους αποδέκτες θα μπορούσαν να απευθύνονται οι διαφορετικοί τύποι προτάσεων;
Φτιάχνουμε στον πίνακα τον παρακάτω πίνακα και παρακινούμε τα παιδιά να συμπληρώσουν τα κενά με βάση τις γνώσεις που ήδη έχουν αποκτήσει.
Είδος πρότασης
Σημασία
Σημείο στίξης που βάζουμε στο τέλος της
Παράδειγμα
Αποφαντική



Ερωτηματική



Προστακτική



Επιφωνηματική





Στάδιο 3: Δουλειά σε ομάδες.
Τα παιδιά χωρίζονται σε 3 ομάδες:
Η πρώτη αναλαμβάνει το κείμενο 1, η δεύτερη το κείμενο 2 και η Τρίτη το κείμενο 4. Κάθε ομάδα δουλεύει χωριστά.
Ποια είναι η λειτουργία των σημείων στίξης στα κείμενα;
Τι είδους προτάσεις χρησιμοποιούνται;
Ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο ο συγγραφέας διαλέγει τις αντίστοιχες προτάσεις;
Η πρώτη και η τρίτη ομάδα δουλεύοντας με το κείμενό τους η κάθε μια καλούνται να αντικαταστήσουν όλες τις ερωτηματικές, προστακτικές και επιφωνηματικές προτάσεις με αποφαντικές. Η δεύτερη ομάδα καλείται να αντικαταστήσει όσες περισσότερες αποφαντικές προτάσεις μπορεί με προτάσεις άλλου είδους. Κατόπιν σημειώνουν ποιες διαφορές εντοπίζονται στο κείμενο. Αλλάζει το ύφος του; Επιτελεί το ίδιο καλά τον σκοπό για τον οποίο έχει γραφτεί;